LED verlichting

LED verlichting

Energiegebruik voor verlichting

Verlichting samen met de koelkast de grootste verbruiker van elektriciteit in huis.

In 2016 is verlichting 12% van de elektriciteit, terwijl het in 2012 nog 15% was.

Verdeling elektriciteitsverbruik van apparaten

Het aandeel verlichting daalt al flink, LED lampen hebben hierbij een belangrijke bijdrage. Enige jaren geleden is het punt bereikt dat LED lampen zichzelf snel terugverdienen: Door de energiebelasting is de prijs van elektriciteit hoog, terwijl de prijzen van met name LED lampen rap gedaald zijn.

Neem bijvoorbeeld een 8 watt LED lamp met schroeffitting van ca €8. Deze geeft al meer licht dan een 60 watt gloeilamp. Bij gemiddeld huiskamergebruik van 4 uur per dag heb je de kosten van de lamp er na ruim een half jaar uit. Je kunt dus flink geld besparen door lampen die je veel gebruikt te vervangen.

Hedendaagse LED

De lichtopbrengst van een lamp wordt uitgedrukt in lumen, soms afgekort tot lm. Dit staat tegenwoordig op de lamp. Maximaal haalbaar is 683 lumen/watt.

De lichtopbrengst van een halogeen gloeilamp loopt van 10 lumen tot maximaal 18 lumen per watt. LED lampen halen gemakkelijk 80 tot wel 120 lumen per watt. Een halogeen lamp van 10 lumen/watt zet dus maar 1,5% van de energie in licht om, een LED lamp kan wel 17,5% halen.

Gloeilampen vervangen door LED

LED verlichting
LED vervangers passend in een bestaand armatuur. Let op bij 12V lampen of de transformator een LED aankan.

Een gloeilamp wordt zo ontworpen dat hij rechtstreeks op de 230 of 12 volt kan worden aangesloten; bij LEDs (en TL buizen) kan dat niet en is er een voorschakelapparaat of elektronische regeling nodig. Dit wordt ingebouwd in de lampvoet.

Inmiddels (2017) is er in zowel bij 230V als 12V LED lampen voldoende keuze en zijn voor de meeste types LED vervangers.

230V lampen zijn eenvoudig te vervangen door LED, het is een kwestie van inschroeven.

Bij 12V lampen is er een transformator die 230V omzet in 12V, deze geeft bijna altijd problemen bij LED lampen. Laat je goed adviseren of lees op de websites van LED leveranciers wat je moet doen.

LED lampen zijn niet altijd dimbaar en als ze dat wel zijn heb je vrijwel altijd een nieuwe dimmer nodig.

Kleurweergave en kleur

Zonlicht of halogeenlicht is een mengsel van alle kleuren (rood, oranje, geel, groen, blauw, violet) en we noemen dat wit licht. We kunnen daarmee alle kleuren van voorwerpen goed zien.

Als bepaalde kleuren ontbreken wordt de kleurweergave slechter.

De kleurweergave van een lamp wordt aangegeven door de CRI (Color Rendering Index of kleur weergave index). Een gloei- of halogeen lamp heeft een CRI van 100, net als zonlicht.

Voor gebruik in de huiskamer wordt een CRI van 80 als voldoende gezien.

LED lampen hebben een CRI van meer dan 80, oplopend tot 93 en hebben dus een voldoende tot goede kleurweergave. Er ontbreken dus nauwelijks kleuren in zo'n lamp. De CRI van een LED lamp staat niet altijd op de verpakking.

Informatie op LED
Informatie op LED lamp: kleurtemperatuur 2900 kelvin en lichtstroom 810 lumen.

Een ander aspect van een lamp is hoe de balans tussen rood en blauw in het licht is. Een gloeilamp met een hete gloeidraad geeft licht met meer blauw dan een koelere gloeidraad: iedereen weet dat als je een gloeilamp dimt de kleur geler of roder wordt, dat komt omdat de gloeidraad koeler wordt.

Een goede halogeenlamp heeft een gloeidraad op een temperatuur van 3000 K (kelvin), de zon midden op de dag geeft licht bij 5000 K met zeer veel blauw.  Deze eigenschap wordt aangegeven met de "kleurtemperatuur" van de lichtbron.  Zonlicht als huiskamerverlichting wordt als veel te blauw ervaren, vaak ook  nog licht van een halogeenlamp op 3000 K. Veel mensen zien in de huiskamer liever licht als van een gloeidraad op 2700K.

Bij LED lampen wordt altijd aangegeven wat de kleurtemperatuur is. Probeer uit wat je prefereert, meng in een armatuur geen lampen van verschillende kleur­temperatuur.

In een werkomgeving wordt iets blauwer licht van rond de 3000K meestal wel gewaardeerd.